Ημιονικοί δρόμοι και όχι μονοπάτια

Περνοδιαβαίνουμε σχεδόν καθημερινά εμείς οι ντόπιοι κάτοικοι του νησιού της Τήνου και όλοι όσοι την επισκέπτονται για να απολαύσουν τη φύση της και τον πολιτισμό της, ανάμεσα από πανάρχαιους δρόμους ημιονικούς (γαϊδουρόδρομους).

Από την τότε εποχή ήταν κατασκευασμένοι αυτοί οι αγροτικοί δρόμοι χειρονακτικά, για να περνάνε τα ζώα που χρησιμοποιούσε ο άνθρωπος για τις εργασίες του, τις μεταφορές του και την μετακίνηση ζώων του, (γάιδαροι οι πιο φτωχοί, μουλάρια και άλογα οι πλουσιότεροι, κατσικοπρόβατα, αγελάδες κλπ.) 

Όσοι από αυτούς τους δρόμους πέρναγαν μέσα από τα χωριά ή και αυτή την πόλη θεωρούνταν δημοτικοί ή κοινοτικοί αλλά και πάλι γαϊδουρόδρομοι και ποτέ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ. 

Δεν υπήρχαν αυτοκινητόδρομοι στο νησί τα παλαιά χρόνια. Αυτοκινητόδρομοι άρχισαν να κατασκευάζονται στην Τήνο γύρω στα 1950; αν δεν κάνω λάθος, τους οποίους ονομάζαμε αμαξιτούς δρόμους και σήμερα ακόμη σε πολλά χωριά και στη Χώρα τους ονομάζουμε έτσι αμαξωτό! 

Είναι μεγάλο λάθος η ονομασία ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ αυτών των ημιονικών δρόμων χάριν τουριστικής προβολής ή δημιουργίας επαγγελματικών δραστηριοτήτων. Δεν πρέπει να ονομάζονται έτσι αυτοί οι αγροτικοί ή επαρχιακοί ή δημοτικοί ή κοινοτικοί δρόμοι. Μπορεί να φέρουν προβλήματα στις ιδιοκτησίες που συνορεύουν με αυτές τις χαρακτηρισμένες διαδρομές, όταν υπόκεινται αυτές σε δεσμεύσεις από την πολιτεία.

Οι δικηγόροι, οι συμβολαιογράφοι, οι μηχανικοί και τοπογράφοι ποτέ δεν ονόμασαν αυτές τις διαδρομές, τα κακώς ονομαζόμενα ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ, με αυτό το όνομα στα συμβόλαια που γίνονται αλλά τα ονομάζουν αγροτικούς ή επαρχιακούς ή δημοτικούς δρόμους και μόνο. 

Το ΜΟΝΟΠΑΤΙ δεν ορίζει ιδιοκτησία, δεν περιβάλλεται από τοίχο, μαντρότοιχο ή κάποιο κτίσμα, μπορεί μόνο να υπάρξει μόνιμα σε δημόσιο άλσος, δάσος, βουνό, ακρογιαλιά ή τέλος πάντων σε δημοσιά, όχι σε ιδιόκτητη περιουσία.

Σε ιδιωτικές περιουσίες, χωράφια, παραγγεριές και μεγάλα αγροκτήματα μπορεί να υπάρξει σε κάποιο σημείο αυτών για ορισμένο χρόνο κάποιο μονοπάτι, το οποίο εύκολα μπορεί να παύσει να υπάρχει ανάλογα με τη χρήση — καλλιέργεια του συγκεκριμένου χωραφιού ή να δημιουργηθεί σύμφωνα με τις ανάγκες του ιδιοκτήτη σε άλλο σημείο του ιδιόκτητου χωραφιού. 

Στα παιδικά μου χρόνια θυμάμαι, πολλοί συνομήλικοί μου από τα Κάτω Μέρη και εγώ, πηγαίναμε στο Λιβάδι και στην Κολυμπήθρα με τα πόδια, περνώντας από τις άκρες ιδιόκτητων χωραφιών, «δημιουργώντας» με την τακτική χρήση του περάσματος, μονοπάτι, παράλληλα με τον αγροτικό ημιονικό δρόμο, ο οποίος πολλές φορές είχε νερά και ήταν αδύνατο να τον περπατήσεις. Αυτό μπορούσε να παύσει να υπάρχει όταν ο ιδιοκτήτης όργωνε ή περιέφρασσε το κτήμα του. 

Πιστεύω ότι συμβάλλω το κατά δύναμη στην κατανόηση του όρου ΜΟΝΟΠΑΤΙ και ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΗΜΙΟΝΙΚΟΥ ΔΡΟΜΟΥ, κάτι που έχω κάνει πολλές φορές και στο παρελθόν, όταν μου δίνονταν η ευκαιρία είτε στα Κοινωνικά Δίκτυα, είτε στη Ηλεκτρονική Εφημερίδα «Τηνιακή» στην όποια ήμουν ο εκδότης. 

Πολλοί συμπατριώτες μου Τηνιακοί, κάποιας ηλικίας πλησίον ή και μεγαλύτερης της δικής μου έχουν κατανοήσει πλήρως τον προβληματισμό μου και τη λάθος ονομασία «ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ» που χρησιμοποιείται δυστυχώς από πολλούς δημοσίους και ιδιωτικούς φορείς, συναινώντας με τον τρόπο τους στο πρόβλημα που ενδέχεται να είναι στο μέλλον πολύ μεγαλύτερο από αυτό που τώρα δεν προβληματίζει τον κάθε υπεύθυνο. 

Είναι λάθος, είναι κρίμα, να ονομάζεται και να σηματοδοτείται ως ΜΟΝΟΠΑΤΙ, η λεωφόρος Ευαγγελιστρίας στη Χώρα, ή ο δημοτικός δρόμος που περνά από το Βαρύ και οδηγεί στα χωριά του νησιού μας, ή αυτούς τους κοινοτικούς δρόμους που περνάνε μέσα από το όμορφα χωριά μας. 

Πώς να τους ονομάσουμε; 

Προτείνω: ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ. 

Θεωρώ ότι είναι μια καλή ονομασία και κατάλληλη για να αναδείξει τις φυσικές και πολιτιστικές ομορφιές του Νησιού μας της Τήνου, που αξίζει τον κόπο κάθε Τηνιακός αλλά και επισκέπτης του να γνωρίσει.

Αυτά εμείς οι παλιοί στην Τήνο ονομάζαμε Αγροτικούς ημιονικούς Δρόμους, γαϊδουρόδρομους και Μονοπάτια.

Τήνος 20 Απριλίου 2023
Νίκος Φώσκολος Καναλέτος