Δεν είναι τυχαία η επιλογή της θέσης του Εξωμβούργου ως κέντρο και Κάστρο της Τήνου από τους μακρινούς μας προγόνους και κατοίκους. Εξώμβουργο, κέντρο της Τήνου. Κάστρο και φρούριο στην εποχή του απόρθητο και γύρω του στους πρόποδες και στα αντίπερα, χωριά στολίδια και φύση υπέροχη.
Σύμφωνα με την ετυμολογία της λέξης και τις ιστορικές εξηγήσεις ερευνητών, Εξώμβουργο, σημαίνει έξω από το Μπούργκο (Κάστρο).
Αυτός ο τόπος ήταν ο καταλληλότερος για τον έλεγχο και την ασφάλεια της γύρω περιοχής, αφού κατόπτευαν ένα πολύ μεγάλο μέρος του νησιού της Τήνου και της θαλάσσιας περιοχής αυτής. Βιγλάτορες από εκεί ψηλά στο Ξώμπουργο, είχαν μπροστά στα μάτια τους στο Νοτιά, την περιοχή του λιμανιού του Αγίου Νικολάου Χώρας Τήνου, μέχρι πέρα το Βρέκαστρο, αγνάντι την ιερή Δήλο και την Μύκονο, κάτω χαμηλά το Μουντάδο την Καρυά και απέναντι το Μοναστήρι. Ανατολικότερα, τη Μέση, Στενή, Κέχρο, Τζάδο, στα βορειοανατολικά τον Φαλατάδο με το ροζακί του και το ψηλότερο βουνό της Τήνου τον Τσικνιά. Στο Βοριά έβλεπαν τη θάλασσα της Κολυμπήθρας, ένας άλλος όρμος που χρησιμοποιήθηκε ως λιμάνι εκείνες τις εποχές, με το εύφορο λιβάδι και τα κεφαλοχώρια της Κάτω Μεριάς, Κώμη, Κελλιά, και τα μικρότερα χωριά, Αετοφωλιά, Κάτω Κλείσμα, Περάστρα, Κρόκο, Σκαλάδο και μπροστά στο πόδια του Ξώμπουργου ο Κουμάρος. Από την κορφή του Κάστρου ξεπροβάλλουν ο Κάμπος, ο Ταραμπάδος, το Σμαρδάκιτο, προς τα Νοτιοδυτικά ο Κτικάδος, ο Χατζηράδος και μπροστά προς τη Νοτιά ο Τριπόταμος. Απόμακρα και μη ορατά μένουν μόνο τα Έξω Μέρη, τα οποία είχαν για ασφαλές και πολυσύχναστο λιμάνι τον Πάνορμο.
Μάγεμα η φύση, αρκεί να έχεις χρόνο και διάθεση για να απολαμβάνεις και να χαίρεσαι στην καθημερινότητα σου τα ωραία της Δημιουργίας.
Η Τήνος του Ωραίου, η Τήνος του Πολιτισμού, η Τήνος της Πίστης και της Ενόρασης, η Τήνος μας.
Κι όλα αυτά σε μια ηλιόλουστη μέρα, στέκεσαι και τα απολαμβάνεις, σχεδόν ως οι Ολύμπιοι θεοί, από την κορφή του μικρού, αλλά όχι ευκαταφρόνητου Ξώμπουργου.
Τήνος Άνοιξη 2014 - Νίκος Φώσκολος Καναλέτος